KTS Võ Trọng Nghĩa " người đo gió nơi phố cổ ".

by **phuongk32** 05/04/10, 09:10 pm

Võ Trọng Nghĩa, sinh viên kiến trúc, nghiên cứu sinh của Trường đại học Tổng hợp Tokyo, Nhật Bản đã có một công trình nghiên cứu khoa học "có một không hai" trên thế giới mang tên "Gió ở Hội An".

...Một ngọn gió vừa thổi đến từ phía sông Hoài, tràn lên các mái phố rêu phong rồi tách ra thành trăm hướng luồn vào các con hẻm nhỏ, nơi có những cái giếng cổ của người Chăm để lại sau bao thế kỷ thịnh suy của cảng thị Hội An. Cả khu phố cổ rộng gần 1km2 mát dịu, dù trên đường phố không có lấy một bóng cây xanh. Đặc điểm này có phải do tự nhiên ban tặng hay do chính cư dân nơi đây chủ tâm tạo dựng ?

Câu hỏi đó được một sinh viên kiến trúc, nghiên cứu sinh của Trường đại học Tổng hợp Tokyo - Nhật Bản trả lời qua một công trình nghiên cứu khoa học "có một không hai" trên thế giới, mang tên: "Gió ở Hội An". Võ Trọng Nghĩa sinh năm 1976, ở Lệ Thuỷ, Quảng Bình, mặc nhiên được người phố Hội gọi là "người đi tìm gió ở phố".

Công việc khá lãng mạn này được khơi nguồn từ một ý tưởng tình cờ trong một lần Nghĩa cùng các bạn sinh viên Nhật Bản về nước du lịch. Trên ban công của một khách sạn nhìn xuống phố cổ Hội An, Võ Trọng Nghĩa cho rằng những mái nhà gần như được bố trí to nhỏ, cao thấp không đều và san sát nhau một cách đầy chủ ý.

Trong khi đó, mỗi ngôi nhà cổ hình ống đều thông nhau từ trục đường trước ra sau, có một khoảng sân trời ở giữa và hướng về phía bờ sông. Ngoài lợi cho việc trong bán buôn trong thời cảng thị sầm uất (thế kỷ XVII), chủ ý xây dựng những ngôi nhà như thế có phải là để thông gió?

Võ Trọng Nghĩa cho biết: "Ông bà mình ngày trước tính toán thật giỏi. Chắc chắn là không bằng những thứ máy móc hiện đại như bây giờ nhưng có thể nhìn thấy được hướng gió để bố trí hợp lý cho ngôi nhà, khu phố của mình.

Khi gió lướt trên những nóc phố lô nhô, chạm vào đỉnh của các mái nhà, chúng sẽ tách thành nhiều phần, trong đó phần nhiều sẽ thổi xuống thấp, mái nhà sau sẽ hứng gần như toàn bộ phần gió này, mát rượi. Riêng cấu trúc mái lớn, mái nhỏ là để tạo nên áp suất thấp cho ngôi nhà, vừa tiện lợi cho việc đón gió và thoát gió ...".

Để đưa ra nhận định này, Võ Trọng Nghĩa đã lang thang trong từng ngôi nhà, hẻm kiệt, góc phố hàng năm trời để đo đạc, khảo sát, thử nghiệm. Bằng những dụng cụ tự chế, anh đã từng bước tiến hành đo gió, đo nhiệt độ như... một nhà quan trắc học.

Kết quả cho thấy, trong từng ngôi nhà cổ, tỷ lệ chênh lệch nhiệt độ so với bên ngoài là rất lớn; ngồi trong nhà có thể nghe thấy âm thanh của gió luồn qua các khe gỗ tường và không khí luôn trong lành. Thực tế này tồn tại trong cả khu phố cổ, nhà nào cũng mát mẻ và dễ chịu dù bên ngoài nắng gắt.

Không gian phố dường như đã được "quy hoạch" hoàn chỉnh theo hướng đón nhiều gió nhất. Mỗi con hẻm hay góc phố đều có các giếng nước thường được bố trí ở đoạn giữa. Đây là nơi "cung cấp" độ ẩm, gió có thể mang hơi nước từ trong giếng vào tận các ngôi nhà nằm sâu trong hẻm. Nghĩa còn phát hiện ra một chuyện khá... buồn cho cửa hàng bán điều hoà nhiệt độ ở Hội An, vì người dân dường như không cần dùng, có chăng chỉ trong các nhà hàng, khách sạn, nơi du khách quốc tế thường lui tới.

Sau khi có đủ thông số về một "công thức gió" ở Hội An, tháng 3/2004, Võ Trọng Nghĩa bảo vệ luận án Thạc sĩ với đề tài "Ảnh hưởng của hình thức mái nhà truyền thống ở Hội An đến việc thông gió" cũng bằng phương thức trình bày "có một không hai". Anh mô phỏng hệ thống nhà cổ với nhiều mái ngói nhấp nhô, một chiếc quạt gió và nước đá khô tạo màu để mô phỏng những luồng gió thổi trong phố cổ.

Sau hai giờ bảo vệ, đề tài được trao giải thưởng xuất sắc nhất của Trường Đại học Tổng hợp Tokyo. Võ Trọng Nghĩa trở thành sinh viên Việt Nam đầu tiên nhận đựợc giải thưởng danh giá hàng đầu của đất nước Nhật Bản dành cho người nước ngoài, sau khi vượt qua 9 ứng cử viên đến từ các nước khác. Đề tài này đã được ứng dụng khá thành công vào thực tế thiết kế một quán cà phê tại 113 - Hùng Vương, thị xã Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Năm 1995, Võ Trọng Nghĩa theo học ngành kiến trúc sau khi thi đỗ cả 3 trường đại học. Một năm sau, anh nhận được học bổng du học tại khoa kiến trúc Trường Đại học Công nghiệp Nagoya, Tokyo, Nhật Bản. Bằng năng lực và ý chí, Võ Trọng Nghĩa trở thành một trong những sinh viên hạng ưu với những giải thưởng danh giá.

Năm 1999, giải Vàng cuộc thi thiết kế nhà trưng bày của Tập đoàn Suzuki; năm 2001 giải thưởng đồ án kiến trúc xuất sắc nhất Trường Đại học Công nghiệp Nagoya; năm 2002, giải thưởng lớn Kiến trúc sinh viên do Hội Kiến trúc sư Nhật Bản vùng Toukai bình chọn.

Năm 2003, Võ Trọng Nghĩa nhận thêm giải thưởng luận văn đặc biệt của Hội kiến trúc sư Rotayray. Đây là công trình xây dựng một ngôi nhà gỗ cao 15m trên những cột gỗ vuông diện 20 x 20cm có lõi sắt bên trong theo phương pháp "ruột bút chì", được báo giới Nhật Bản đánh giá là "công trình đầu tiên trên thế giới, nó sẽ thúc đẩy sự phát triển của nhà gỗ trên thế giới những năm tiếp theo".

Đầu năm 2005 vừa qua, Võ Trọng Nghĩa cùng hai cộng sự (một người Nhật, một người Việt) về Việt Nam nhận giải thưởng đặc biệt của Bộ Xây dựng, Bộ Văn hoá– Thông tin, Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Hội Quy hoạch Việt Nam và tạp chí ASHUI phối hợp tổ chức.

Chàng trai "vàng" của đất Quảng Bình hiện đang ôm ấp nhiều dự định về tương lai. Riêng với biệt danh "Người đi tìm gió ở phố" mà người Hội An vừa đặt cho anh, đây là một minh chứng cho những giá trị từ công trình nghiên cứu mang lại cho quần thể kiến trúc đô thị cổ, nơi công tác nghiên cứu, bảo tồn vẫn đang được tiếp tục.

Theo TP
:22: